مقالات مذهبی / دوران غیبت، دورانی است که ما حضور ظاهری امام عصر(عج) را درک نمی‌کنیم و زمانی که امام در جامعه حضور ظاهری ندارند و افراد نمی‌توانند در رابطه با حوادثی که اتفاق می‌افتد با صراحت تکلیف و وظیفه شیعیان را از امام بپرسند طبیعی است که دوران پرآسیبی خواهد بود و در روایات هم به این آسیب‌ها و گمراه شدن در دوران غیبت اشارات زیادی وجود دارد.
مشخصه آشکار جامعه دوران غیبت این است که جامعه دچار فتنه انگیزی‌ها و غبارآلودگی می‌شود و افراد برای عبور از این فتنه‌ها نیازمند بصیرت هستند. در همین راستا با هدف آگاهی از آسیب‌های دوران غیبت و عصر انتظار به گفت‌وگو با کارشناس مسائل دینی پرداختیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین جواد جعفری کارشناس مسائل دینی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: موارد متعددی در روایات اهل‌بیت(ع) به عنوان آسیب‌های دوران غیبت ذکر شده است.
استعجال
جعفری بیان کرد: برخی از افرادی که در دوران غیبت هستند آن صبر لازم را ندارند و می‌خواهند که هر چه زودتر ظهور اتفاق بیفتد ولو اینکه شرایط جامعه آماده نیست که از این مسئله به استعجال (عجله داشتن برای وقوع ظهور) تعبیر می‌شود.
وی با بیان اینکه مسئله انتظار و تحمل دوران غیبت چیزی نیست که با عجله سازگاری داشته باشد، اظهار کرد: در روایتی از امام رضا(ع) آمده است؛ ما اَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ اِنْتِظارَ الْفَرَجِ، اَما سَمِعْتَ قَوْلَ اللّه ِ تَعالی: «فَاْرْتَقِبُوا اِنّی مَعَکُمْ رَقیبٌ» شکیبایی و انتظار فرج چقدر نیکو است، آیا گفته خدا را شنیدید که فرمود: شما منتظر باشید که من هم با شما منتظرم.
گرفتاری در دام مدعیان دروغین
جعفری ادامه داد: در روایات آمده است، هَلَکَ المُستَعجِلون کسانی که اهل عجله‌های بی مورد هستند هلاک و گمراه می‌شوند. چند خطر در کمین افرادی است که برای وقوع ظهور عجله دارند و گرفتار استعجال هستند؛ که یکی از آن ها بحث مدعیان دروغین است، معمولا کسانی دعوت مدعیان دروغین را می پذیرند و جذب گروه‌های انحرافی می‌شوند که برای آمدن حضرت عجله افراطی دارند لذا یکی از آسیب‌های استعجال در دوران غیبت گرفتاری در دام مدعیان دروغین و فرقه‌های انحرافی مهدویت است.
شک در اعتقادات
این کارشناس مسائل دینی شک در اعتقادات را یکی دیگر از آسیب‌های استعجال دانست و گفت: کسی که برای امر ظهور عجله دارد طبیعتا با گذشت زمان و عدم تحقق ظهور با توجه به فراهم نبودن شرایط و مقدمات ظهور در جامعه، دچار شک و تردید می‌شود که مسئله مهدویت و انتظار واقعیت ندارد.
بدبین شدن نسبت به امام عصر(عج)
وی افزود: بدبین شدن نسبت به حضرت عصر(عج) آسیب دیگر استعجال است. معمولا کسانی که با عجله برای ظهور کارهای غیرکارشناسی و بدون منطق همچون خواندن دعاهای عجیب و فعالیت‌های سنگین انجام می‌دهند بعد از اینکه مدتی نتیجه نمی‌گیرند و می‌ببینند که ظهور محقق نشده است تصور می‌کنند که امام خلف وعده کرده و نسبت به ایشان بدبین می‌شوند.
جعفری یادآور شد: آسیب‌هایی چون جذب به مدعیان دروغین، شک در اعتقادات و بدبینی به حضرت ریشه در استعجال دارد. به همین جهت ما در دوران غیبت در کنار اینکه مردم را به سمت ظهور دعوت می‌کنیم و می‌خواهیم که منتظرانه رفتار کنند و برای فرج دعا کنند باید این را بدانیم که باید اهل صبر و بردباری باشیم.
قیام امام زمان(عج) قیامت نیست
وی ادامه داد: یکی از آسیب‌های دیگر در دوران غیبت عدم شناخت صحیح امام عصر(عج) و اقدامات ایشان بعد از ظهور است، و در این خصوص در دو جهت افراط و تفریط وجود دارد.
جعفری تصریح کرد: در جریان افراطی افراد تصور می‌کنند اگر امام زمان(عج) بیاید برخوردی خشن و غیر قابل بازگشت خواهد داشت و هیچ‌کس نمی‌تواند توبه کند و امام می‌آید که گردن آن‌ها را بزند و به این معنا مردم را دچار ترس از دوران ظهور می‌کنند. به این ترتیب فرد در دوران غیبت جرئت دعا برای تعجیل در فرج و آمدن حضرت را ندارد در حالی که این برداشت غلط است. همه باید بدانند که امام عصر(عج) ظهور می‌کنند برای اینکه مردم را هدایت کنند.
وی ادامه داد: ظهور امام زمان(عج) قیامت نیست که راه بازگشتی وجود نداشته باشد. امام قیام می‌کند که گناهکاران را هدایت کنند و زمینه‌ها را برای درست و معنوی زندگی کردن آن‌ها فراهم می‌کنند به همین جهت اگر کسی با وجود فراهم شدن تمام زمینه‌های هدایت و راه‌های پذیرش توبه راه سعادت و پیروی از امام زمان(عج) را انتخاب نکند با برخورد حضرت مواجه خواهد شد.
جعفری تاکید کرد: در مقابل این جریان عده‌ای هستند که نگاه آن‌ها نسبت به ظهور این است که قرار است همه کارها را امام عصر(عج) انجام دهند و ما وظیفه‌ای برای ایجاد حکومت عدل در جامعه و گسترش آن بر عهده نداریم، بنابراین بحث زمینه سازی برای ظهور و آماده کردن جامعه برای آمدن امام عصر(عج) را تخطئه می‌کنند.
وی اضافه کرد: قیام و حرکت امام زمان(عج) نیازمند ایجاد زمینه‌های پذیرش در جامعه است، بنابراین حتما باید افرادی در دوران غیبت تلاش کنند زمینه‌های ظهور حضرت را فراهم کنند. این تصور غلط است که امام زمان(عج) معجزه آسا تمام کارها را انجام می‌دهند، اگر چه خداوند متعال امدادهای غیبی و عنایت‌های ویژه‌ای به حضرت دارد اما بخش عمده‌ای از بار را مردم بر دوش دارند بنابراین باید افرادی زمینه‌های ظهور را در دوران غیبت فراهم کنند تا در دوران ظهور نیز در رکاب حضرت جانبازی کنند به همین جهت دست روی دست گذاشتن و دعا کردن در دوران غیبت کافی نیست و باید اهل عمل به تکالیف دینی بود.
اختلاف و تبرّی از همدیگر
جعفری بیان کرد: گروهی از روایات بر اختلاف بین شیعیان به عنوان یکی از آسیب‌های دوران غیبت اشاره می‌کند؛ به دلیل اینکه یافتن حقیقت در دوران غیبت کار سختی است طبیعتا عده‌ای چون بصیرت کافی را ندارند در این غبارآلودگی دوران غیبت حق را غلط تشخیص می‌دهند و به همین جهت مومنین به دلیل عدم بصیرت و آگاهی و عدم توان در دشمن شناسی با یکدیگر به اختلاف می‌رسند. در روایات تاکید شده که شیعیان رو در روی هم می‌ایستند و همدیگر را دروغگو خطاب می‌کنند و به یکدیگر هتک حرمت می‌کنند.
این کارشناس مسائل دینی گفت: در روایات آمده امام حسن(ع) در پاسخ به اینکه در دوران غیبتی که شیعیان نزاع پیدا کنند هیچ خیری نخواهد بود، فرموند: اَلخیرُ کُلُّهُ فِی ذَلکَ الزَمان، یَقوُمُ قائِمنا وَ یدفَعُ ذَلکَ کُلُّه؛ همه خیرها در آن زمان است، زیرا قائم ما قیام می‌کند و همه حوادث را از بین می‌برد.
وی تصریح کرد: اختلاف بین مومنین در جامعه یکی از آسیب‌هایی است که در جامعه دوران غیبت به آن اشاره شده و برای آن که این آسیب‌ها کم شود و به تعبیر رهبر معظم انقلاب این انسجام و وحدت و همدلی در جامعه ایجاد شود باید مردم بصیرت و آگاهی خود را بالا ببرند و نقشه‌های دشمن را بشناسند تا این درگیری‌ها خیلی عمیق و بلندمدت نباشد و بتوان از آن‌ها رهایی پیدا کرد.
تطبیق ناصحیح نشانه‌های ظهور با حوادث امروز جامعه
جعفری با بیان اینکه در برخی از روایات نشانه‌های ظهور و یا حوادث دوران قبل از ظهور وجود دارد، افزود: یکی از آسیب‌هایی که در دوران غیبت وجود دارد تطبیق است. به این معنا که افرادی که نسبت به روایات آگاهی ندارند و توان لازم را برای فهم روایات ندارند با یک تتبع ناقص احادیثی را پیدا می‌کنند و برای آن‌ها مصداق تراشی می‌کنند.
وی اظهار کرد: تعیین مصداق برای احادیث مختص حوادث ظهور، استعجال و عجله افراطی و ناصحیح را در جامعه القا می‌کند. افراد تصور می‌کنند با وجود این مصداق‌ها ظهور نزدیک است و به این ترتیب شک در اعتقادات و بدبینی به آموزه‌های مهدویت را ایجاد می‌کند. این تطبیق کردن بین حوادث حال حاضر با نشانه‌های ظهور در روایات بدون فهم صحیح و آگاهی آسیب‌های بسیار خطرناکی را برای جامعه منتظرین ایجاد می‌کند.
جعفری ادامه داد: این تطبیق‌ها گاها منجر به توقیت (تعیین وقت کردن) می‌شود به این معنا که می‌گویند با وقوع فلان اتفاق، ظهور امام به چند سال نمی کشد؛ اگر فردی زمان ظهور را تعیین کند قطعا مرتکب فعل حرام شده است.
وی یادآور شد: در روایات این توقیت به شدت منع شده است؛ امام صادق(ع) می‌فرماید: کَذَبَ الْوَقَّاتُونَ، إنّا اَهلُ بَیتٍ لانُوَقِّتُ. دروغ می‌گویند کسانی که زمان ظهور حضرت(عج) را پیشگوئی می‌کنند، ما خاندان اهل بیت برای فَرَج حضرتش زمان معین نمی‌کنیم.
جعفری گفت: توقیت کردن همیشه به معنای تعیین زمان دقیق ظهور نیست، همین که فرد بگوید تا ده سال دیگر ظهور اتفاق میفتد توقیت محسوب می‌شود و از آسیب‌های دوران غیبت است.
این کارشناس مسائل دینی در پایان بیان کرد: امیدوارم که با جهاد تبیین بتوانیم جامعه منتظر به معنای واقعی داشته باشیم و سعادت درک دوران ظهور را پیدا کنیم.
اخبار مرتبط
