ویژه شهادت حضرت امام حسن عسکری / زندگی امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ و شهادت آن جناب را بیان کنید؟
پاسخ : امام حسن عسکری یازدهمین امام شیعه اثنی عشری و سیزدهمین معصوم، فرزند امام هادی ـ علیه السّلام ـ و پدر بزرگوار امام مهدی صاحب الزمان(عج) می باشد که نام مادرشان «حُدَیثِه» بوده[۱] درباره تاریخ تولد و محل تولد آن حضرت بین مورخین اختلاف هست چنان که تاریخ تولد آن حضرت را بین سالهای ۲۳۰ تا ۲۳۳ ذکر کرده اند و همچنین محل تولد آن حضرت را برخی مدینه گفته و برخی معتقدند آن حضرت در سامرا متولد شده است.
اقوال در ولادت حضرت
- ربیع الثانی سال ۲۳۲ هـ .ق در مدینه.[۲]
- سال ۲۳۱ هـ .ق در سامرا.[۳]
- هشتم ربیع الاول ۲۳۲ هـ .ق.[۴]
- سال ۲۳۱ روز دوشنبه چهارم ربیع الثانی.[۵]
- سال ۲۳۳ هـ .ق.[۶]
- رمضان ۲۳۲ هـ .ق.[۷]
به جز یک مورد بقیه بر این باورند که امام در مدینه متولد شده و مشهور است که حضرت در ربیع الثانی ۲۳۲ متولد شدند.
دوران طفولیت و کودکی امام ـ علیه السّلام ـ در خاندان وحی، خاستگاه امامت، سرچشمه هدایت و مرجعیت عامه مسلمانان سپری شد و در چنین خانواده ای پرورش یافته و از هر آلودگی و پلیدی به دور بوده، از تفضلات الهی این بود که امام حسن ـ علیه السّلام ـ در خانه نبوت و معدن امامت با بهترین و شایسته ترین شیوه پرورش یافت و از اولین ساعات تولد در مسیری قرار گرفت که رهبری آینده امت به او واگذار شود.
حضرت در کودکی به همراه پدر از مدینه به سامرا منتقل شدند با ظلم و بیدادگری طاغوتیان آشنا شده و در سامرا در منطقه ای به نام (عسکر) سکونت اجباری اختیار کردند و لذا به (عسکری) نامیده شدند.[۸] و سن آن حضرت را در هنگام انتقال به سامرا چهار سال و چند ماه گفته اند و این گفته بر فرضی است که تولد حضرت در مدینه اتفاق افتاده باشد چنان که سید محسن امین چنین عقیده ای دارد.[۹]
البته به این نکته نیز باید توجه کرد که امام هادی برای آماده کردن شیعه به غیبت صاحب الزمان (عج) و همچنین حفظ جان امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ از تعرض دشمنان فرزند خود را جز از خواص شیعه و افراد مورد اعتماد مخفی می کرد و از مقام و عظمت آن حضرت کمتر صحبت می فرمود و لذا اطلاعات کمی از دوران کودکی حضرت امام حسن عسکری در منابع مشاهده می کنیم.
امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ از جمله امامانی است که در سنین جوانی به شهادت رسیدند ولی با این حال آن حضرت مدتی از دوره جوانی خود را همراه پدر بوده و در حدود ۲۲ سالگی پدر را از دست داد[۱۰] آن حضرت قبل از اینکه داغ پدر ببیند در حدود ۲۰ سالگی برادر بزرگتر خود را نیز از دست داد و فراغ برادر برای آن حضرت سخت بود، چنان که نقل شده حضرت در ماتم برادر خیلی بی تابی می نمودند[۱۱] و همچنین امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ در دوره ای که نزد پدر بودند برخورد و رفتار خلفا را با پدر بزرگوار خویش مشاهده می نمودند و از ظلمی که در حق اهلبیت ـ علیهم السلام ـ روا می داشتند بی خبر نبود و از جمله اینکه از خبر تخریب قبر و بقعه امام حسین ـ علیه السّلام ـ و جسارت طاغوتیان به آن مکان مقدس محزون شد. در مورد ازدواج آن حضرت نیز اختلاف هست برخی می گویند آن حضرت در زمان پدر با نرجس خاتون ازدواج کردند[۱۲] ولی برخی می گویند بعد از شهادت پدر این امر محقق شد.[۱۳] در هر صورت امام با کنیزی ازدواج نمودند که مادر صاحب الزمان (عج) شد.
امام هادی قبل از رحلت، پسرش ابومحمد حسن ـ علیه السّلام ـ را به حضور طلبید و نور حکمت و مواریث پیامبران و سلاح امامت را بدو سپرد و به امامت وی تصریح کرد و در حضور یاران مورد اعتماد خویش به او وصیت کرد و شهادت آن حضرت در چهل سالگی رخ داد و در سامرا مدفون گردید.[۱۴] امام حسن عسکری بعد از رحلت پدر به نص صریح آن حضرت و ائمه گذشته به امامت شیعیان اثنی عشری رسید. مدت امامت آن حضرت با توجه به تاریخ شهادت پدر ۲۵۴ هـ.ق و همچنین تاریخ شهادت خود آن حضرت که ۲۶۰ هـ.ق گفته شده[۱۵] تقریباً ۶ سال بوده[۱۶] و سن آن حضرت در زمان به شهادت رسیدن نیز ۲۸ سال گفته شده است.
و شیخ مفید گفته: امام حسن عسکری در یکم ربیع الاول سال ۲۶۰ هـ.ق مریض شد و در روز هشتم همان ماه در روز جمعه در سن ۲۸ سالگی شهید و در خانه خودش در سامرا مدفون گردید.[۱۷]
و براساس روایتی که از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل است که فرمودند: همه ما یا کشته می شویم و یا مسموم.
لذا درباره امامانی که روایتی درباره شهادتشان در دست نیست بر این باوریم که خلفای جور آنان را به شهادت رسانده اند.[۱۸]
[۱] . شیخ مفید، الارشاد، قم، آل البیت، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۱۳٫
[۲] . همان.
[۳] . سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، قم، مؤسسه اهل البیت (بی تا)، ص ۳۲۴٫
[۴] . محمد بن طولون، الائمه الاثنا عشر، بیروت، منشورات رضی، ص ۱۱۳٫
[۵] . مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، ۱۴۰۳ق، ج ۵، ص ۲۳۸٫
[۶] . محمد بن جریر طبری، دلائل الامامة، نجف، مکتبة حیدریة، ص ۲۲۳٫
[۷] . کلینی، اصول کافی، تهران، انتشارات مسجد (بی تا) ج ۲، ص ۴۳۰٫
[۸] . شیخ صدوق، علل الشرایع، قم، مکتبة طباطبائی (بی تا) ج ۱، ص ۱۷۶ و ۲۳۰٫
[۹] . عاملی، محسن امین، اعیان الشیعه، ج ۲، ص ۴۰٫
[۱۰] . مفید، همان، ص۳۱۱٫
[۱۱] . طبسی، محمد جواد، با خورشید سامرا، ترجمه عباس جلالی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۹، ص ۶۲٫
[۱۲] . مجلسی، همان، ج ۵۱، ص ۱۱٫
[۱۳] . طبسی، همان، ص ۷۱٫
[۱۴] . مجلسی ، همان، ج ۵۰، ص ۲۱۰، به نقل از عیون المعجزات، ص ۱۳۳٫
[۱۵] . کلینی، همان، ج ۲، ص ۴۳۰٫
[۱۶] . ابن صباغ مالکی، الفصول المهمة فی معرفة الائمه، قم، دارالحدیث للطباعة و النشر، ج ۲، ص۱۰۹٫
[۱۷] . شیخ مفید، همان، ج ۲، ص ۳۳۶٫
[۱۸] . مجلسی، همان، ج ۵۰، ص ۲۳۸٫
منبع : پرسمان