ویژگی‌های جسم و روح

مقالات مذهبی / غلام حیدر حسینی : امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: همانا برای جسم شش حالت است؛ صحت، مرض، موت، حیات، نوم و یفظنه یعنی خواب و بیداری و همچنین برای روح نیز شش حالت است؛ حیات روح علم است و مرگش جهل، مرضش شک، صحتش یقین، خوابش غفلت است و بیداریش حفظ و توجهش به حقائق…. (میزان الحکمه، ج۳، ص۱۱۲۹ به نقل از بحارالانوار)
همانگونه که همه می‌دانیم انسان موجودی است ممتاز که از دو بعد تشکیل شده است، جسم و روح. و هر یک از این ابعاد ویژگی‌ها و خصوصیاتی دارند که در کلمات بسیار ارزشمند حضرت امیر(ع) آمده است.
آدمی زاده طرفه معجونی است
از فرشته سرشته و زحیوان
گر کند میل این شود پس از این
ور کند میل آن شود به از آن
صرف ‌نظر از ویژگیهای جسم و روح، هر یک از این دو، نیازها و خواهش‌هایی دارند که انسان باید بکوشد برآورده سازد. به اصطلاح جسم غذائی مخصوص به خود لازم دارد و روح غذائی متناسب با خود. جسم از خاک است ولی روح از عالم ملکوت است که این ملاکها باید مورد نظر قرار گیرند.
جسم و بدن به غذا نیاز دارد چون گرسنه می‌شود، به آب نیاز دارد زیرا تشنه می‌شود، انسان محتاج به لباس و پوشش است، باید بدنش را از سرما و گرما حفظ کند و بسیاری از نیازهای دیگر مانند نظافت و اقناع غریزه جنسی و برای سلامت جسمش محتاج به رعایت بسیاری از امور است و اگر بیمار شد محتاج به پزشک است و به همین طریق نیازهای فراوان دیگر مانند مسکن و امثال آن….
بنابراین همانگونه که انسان وظیفه دارد نیازمندیهای جسم را فراهم کند، روح که بُعد دیگر انسان است نیز محتاج به غذا و چیزهای دیگر است و چون روح همان‌گونه که قبلاً اشاره شد از عالم بالا و ملکوت است غذای آن هم متفاوت است. غذای روح، تلاوت قرآن است، نماز و نیایش است، دعا و اشک و آه است. خداوند طبق برخی روایات به عیسی فرمود: ‌ای عیسی من دو چیز از تو می‌خواهم یکی قلب خاشع و دیگری اشک از هر دو چشمت. بنابراین اشک و آه و خلوت کردن با پروردگار است که غذای روح را تامین می‌کند…
از سوی دیگر همانگونه که بدن احتیاج به آرامش دارد روح نیز محتاج به آرامش است. آنچه که روح را آرام می‌کند طبق صریح آیه قرآن ذکر خدا است. در این دنیائی که ما زندگی می‌کنیم عوامل زیادی وجود دارند که باعث می‌شوند از انسان سلب آرامش بشود و روح انسان مضطرب بشود. در اینجا یاد خدا انسان را آرام می‌کند و روح و جان انسان اطمینان خود را به دست می‌آورد.
حضرت امیر(ع) وقتی از دست دادن فاطمه(س) بشدّت او را تحت تاثیر قرار داد، طبق نقلی که شده پس از دفن همسرش دو رکعت نماز خواند تا آرام شود. گفتار و رفتار پیامبر(ص) و حضرت زهرای اطهر و اولاد طاهرینش برای ما الگو هست تا از آن طریق به سعادت برسیم.