تشخیص آنوریسم آئورت و جلوگیری از فاجعه

پایگاه خبری و تحلیلی رشد ( roshdnews.ir )  تشخیص آنوریسم آئورت و جلوگیری از فاجعه
جلوگیری از فاجعه با یک چکاپ ساده؛ آنوریسم آئورت را زود تشخیص دهید جلوگیری از فاجعه با یک چکاپ ساده؛ آنوریسم آئورت را زود تشخیص دهید

ما با بیماری‌های قلبی کشنده‌ای مانند حمله قلبی، سکته مغزی و ایست قلبی آشنا هستیم، اما بیماری‌های دیگری نیز وجود دارند که به همان اندازه خطرناک‌اند و نیازمند توجه ما هستند؛ یکی از آن‌ها آنوریسم آئورت است. در ادامه با این بیماری به‌طور کامل آشنا می‌شویم.

وقتی صحبت از اورژانس‌های قلبی می‌شود، اغلب حمله‌ی قلبی یا سکته به ذهن ما می‌آید. اما شرایط خاموش و مرگبار دیگری هم وجود دارد که معمولاً توجه کافی به آن‌ها نمی‌شود؛ یکی از آن‌ها آنوریسم آئورت است. اگرچه این بیماری در مراحل اولیه ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، می‌تواند به‌طور ناگهانی مرگبار شود. برای بررسی دقیق‌تر این بیماری، با دکتر نیرانجان هیرماث، فوق‌تخصص جراحی قلب و آئورت در بیمارستان آپولوی ایندراپراستا، گفت‌وگو کردیم تا دیدگاه‌های علمی او را درباره‌ی این بیماری بدانیم.

آنوریسم آئورت چیست؟

آنوریسم آئورت نوعی بیرون‌زدگی یا برآمدگی در دیواره‌ی آئورت—بزرگ‌ترین رگ خونی بدن—است. آئورت وظیفه دارد خون سرشار از اکسیژن را از قلب به تمام اندام‌ها منتقل کند. وقتی دیواره‌ی این رگ ضعیف می‌شود و به‌سمت بیرون متورم می‌شود، یک «بمب ساعتی» در داخل بدن شکل می‌گیرد. در صورت پاره شدن این برآمدگی، خونریزی داخلی شدید ایجاد می‌شود که می‌تواند ظرف چند دقیقه منجر به مرگ شود.

آشنایی با انواع آنوریسم آئورت

آنوریسم آئورت ممکن است در بخش‌های مختلفی از این رگ بزرگ اتفاق بیفتد. شایع‌ترین نوع آنوریسم در ناحیه‌ی شکم ایجاد می‌شود و به آن «آنوریسم آئورت شکمی» یا AAA گفته می‌شود. این نوع اغلب در مردان بالای ۶۵ سال دیده می‌شود، به‌ویژه آن‌هایی که سابقه‌ی سیگار کشیدن دارند.

نوع دیگر، زمانی اتفاق می‌افتد که برآمدگی در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه ایجاد شده باشد که به آن «آنوریسم آئورت سینه‌ای» یا TAA گفته می‌شود. اگرچه این نوع کمتر شایع است، اما در صورت عدم تشخیص به‌موقع، می‌تواند به همان اندازه خطرناک باشد. نوع پیچیده‌تری نیز وجود دارد که «آنوریسم آئورت قفسه‌ای-شکمی» یا TAAA نام دارد و از قفسه‌ی سینه تا شکم امتداد می‌یابد. این نوع نادرتر است و معمولاً نیاز به درمان تخصصی و جراحی‌های پیچیده دارد.

د dissektion آئورت

بیماری دیگری نیز وجود دارد که با آنوریسم متفاوت است اما به همان اندازه خطرناک است: پارگی یا دایسکشن آئورت. در این حالت، لایه‌ی داخلی دیواره‌ی آئورت به‌طور ناگهانی پاره می‌شود و خون بین لایه‌های دیواره جریان می‌یابد و آن را از داخل تضعیف می‌کند. این وضعیت می‌تواند منجر به درد ناگهانی و شدید در قفسه‌ی سینه یا پشت شود و یک اورژانس پزشکی است که نیاز به تشخیص فوری و مراقبت اضطراری دارد.

چه عواملی باعث ایجاد آنوریسم می‌شوند؟

آنوریسم‌ها یک‌شبه به وجود نمی‌آیند. عواملی مانند فشار خون بالا و رسوب چربی در دیواره‌ی رگ‌ها (که به آن آترواسکلروز گفته می‌شود) به مرور زمان باعث فشار به دیواره‌ی آئورت و تضعیف آن می‌شوند. سیگار کشیدن یکی دیگر از عوامل بسیار خطرناک در این زمینه است. برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند نشانگان مارفان یا ایلرز-دنلوس نیز احتمال بروز آنوریسم را افزایش می‌دهند.

علاوه بر این‌ها، سابقه‌ی خانوادگی، کلسترول بالا و بیماری‌های مزمن مانند دیابت نیز می‌توانند خطر بروز آنوریسم را بیشتر کنند. به همین دلیل است که چکاپ منظم بدن اهمیت بالایی دارد، به‌ویژه اگر در گروه پرخطر قرار دارید. تشخیص زودهنگام می‌تواند جان شما را نجات دهد.

علائم آنوریسم آئورت: بیماری خاموش

یکی از دلایل خطرناک بودن آنوریسم آئورت، بی‌علامت بودن آن در مراحل اولیه است. بسیاری از بیماران اصلاً نمی‌دانند که چنین مشکلی دارند، مگر این‌که به‌طور تصادفی در بررسی‌های مربوط به مشکلات دیگر کشف شود.

علائمی که ممکن است هشداردهنده باشند، شامل درد کمر، حس ضربان در شکم، یا ناراحتی خفیف در قفسه‌ی سینه است. اما این علائم معمولاً نادیده گرفته می‌شوند یا با مشکلاتی مانند گاز معده اشتباه گرفته می‌شوند. زمانی که آنوریسم شروع به نشت یا پارگی می‌کند، فرد به‌طور ناگهانی دچار درد شدید، سرگیجه یا حتی بیهوشی می‌شود. در این مرحله، یک وضعیت اورژانسی مرگبار است که نیاز به مراقبت فوری دارد.

چگونه آنوریسم آئورت تشخیص داده می‌شود؟

پزشکان معمولاً با استفاده از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی آنوریسم را تشخیص می‌دهند. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا اندازه‌ی برآمدگی را اندازه‌گیری کند و روند رشد آن را بررسی نماید. جالب آن‌که بسیاری از افراد به‌طور کاملاً اتفاقی متوجه وجود آنوریسم می‌شوند، مثلاً هنگام بررسی دردهای کلیه یا مشکلات شکمی.

به همین دلیل، توصیه می‌شود افراد بیش از ۶۰ سال، به‌ویژه کسانی که سابقه‌ی فشار خون بالا یا مصرف سیگار دارند، حتی اگر احساس سلامت کامل می‌کنند، از پزشک خود درباره‌ی غربالگری آنوریسم سوال کنند. تشخیص زودهنگام می‌تواند جلوی فاجعه را بگیرد.

گزینه‌های درمان آنوریسم آئورت: از پایش تا جراحی

خبر خوب این است که همه‌ی آنوریسم‌ها نیاز به جراحی ندارند. اگر اندازه‌ی برآمدگی کوچک باشد و رشد سریعی نداشته باشد، پزشکان معمولاً با اسکن‌های منظم و داروهایی برای کنترل فشار خون، آن را تحت نظر می‌گیرند. اما اگر اندازه‌ی آنوریسم زیاد یا سرعت رشد آن بالا باشد، جراحی گزینه‌ی ایمن‌تری خواهد بود.

دو روش اصلی برای درمان وجود دارد:

1. جراحی باز: در این روش، قسمت ضعیف‌شده‌ی آئورت برداشته شده و با یک لوله‌ی مصنوعی جایگزین می‌شود. این روش سنتی، امتحان‌شده و مؤثر است و اغلب برای بیماران جوان‌تر یا سالم‌تر انجام می‌شود.
2. ترمیم درون‌عروقی آنوریسم (EVAR): روشی کم‌تهاجمی‌تر است. در این شیوه، پزشکان از طریق رگی در پا یک استنت‌گرافت را وارد کرده و آن را تا آئورت هدایت می‌کنند. این روش اغلب برای بیماران مسن‌تر یا کسانی که برای جراحی بزرگ مناسب نیستند، توصیه می‌شود، زیرا دوره‌ی بهبودی سریع‌تر و ریسک کمتر دارد.

چرا تشخیص زودهنگام حیاتی است؟

به گفته‌ی دکتر هیرماث، یکی از غم‌انگیزترین شرایط پزشکی این است که بیمار زمانی به بیمارستان مراجعه می‌کند که آنوریسم قبلاً پاره شده و دیگر کار زیادی نمی‌توان انجام داد. در چنین شرایطی، شانس زنده‌ماندن به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.

در حالی که این بیماری در صورت تشخیص به‌موقع، اغلب قابل مدیریت و حتی قابل درمان است. به همین دلیل، آگاهی‌رسانی کلید اصلی نجات است. بسیاری از افراد از انجام چکاپ‌های منظم خودداری می‌کنند یا ناراحتی‌های خفیف را نادیده می‌گیرند، در حالی که ممکن است پشت آن‌ها یک مشکل جدی نهفته باشد.

پیشگیری نیز از سبک زندگی سالم آغاز می‌شود: ترک سیگار، کنترل فشار خون، رژیم غذایی متعادل و اگر در معرض خطر هستید، غربالگری منظم را فراموش نکنید. کمی احتیاط امروز، می‌تواند فردایی سالم برای شما رقم بزند.

سخن پایانی

آنوریسم آئورت یکی از آن بیماری‌هایی است که اغلب در گفتگوهای عمومی مطرح نمی‌شود، اما شایسته‌ی توجه جدی است. این بیماری معمولاً تا مراحل خطرناک هیچ علامتی ندارد، اما با اطلاعات درست و تشخیص به‌موقع، کاملاً قابل کنترل و درمان‌پذیر است.

به صدای بدن خود گوش دهید و هیچ علامت غیرمعمولی را نادیده نگیرید، به‌ویژه اگر در گروه پرخطر هستید. گاهی یک چکاپ ساده‌ی پزشکی می‌تواند جان شما را نجات دهد. اقدام زودهنگام و پایش منظم، می‌توانند مانع رویدادی ناگهانی و تراژیک شوند. در این مورد، آگاهی نه فقط قدرت، بلکه نجات‌بخش است.