علامه میرزا محمدحسین غروی نائینی، از علمای به نام شیعه است. وی افزون بر موقعیت ممتاز علمی و منزلت معنوی که داشت، شخصیتی فعال در امور سیاسی و اجتماعی نیز بود. حضور او در جنبش‌‌ها و جریان‌های مهم سیاسی عصر خویش؛ چون جنبش مشروطیت، جهاد بر ضد انگلیس، تجاوز روسیه و نهضت اسلامی در عراق که به تبعیدش منتهی شد، گواه بر این ادعا است.
از مرحوم نائینی آثار و تالیفات چندی به جای مانده است که از میان آنها، کتاب «تنبیه الامه و تنزیه المله» از امتیازات ویژه‌ای برخوردار است.
تبیین مساله «حکومت و اصول و ارکان آن برپایه دین و شریعت اسلام » از بحث‌های جدی و جدید فکری – سیاسی در عصر مشروطیت بود که فقیهان شیعی بر آن همت گماردند. اما فقیه سترگ و ژرف‌اندیش؛ مرحوم نائینی به طور جدی به این موضوع پرداخت و اثر ماندگار یاد شده را به رشته تحریر درآورد. این اثر به زبان فارسی ولی با قلمی فقیهانه و عالمانه نگاشته شده و در آن اندیشه و آرای سیاسی علمای مشروطه خواه، براساس منابع اسلامی مدلل گردیده است.
«تنبیه الامه» تاکنون سه مرتبه در سالهای ۱۳۲۷، ۱۳۲۸ و ۱۳۷۴ هـ.ق به چاپ رسیده است. چاپ سوم این کتاب که با مقدمه و توضیحات آیت‌الله سید محمود طالقانی قدس سره امروزه در بازار موجود است، در عین اینکه تلاش در خور تقدیری در وارد کردن این کتاب به متن ادبیات سیاسی جامعه در فضای استبداد زده رژیم گذشته محسوب می‌شود، با این حال اغلاط فراوانی در آن به چشم می‌خورد. علاوه بر آن، پاره‌ای از عبارات حذف شده و در پاره‌ای موارد برای سهولت در فهم، تغییراتی به عمل آمده که گاه معنا را دگرگون ساخته است.
اهمیت این اثر در تاریخ فلسفه سیاسی شیعه به خصوص تاریخ نهضتهای صد ساله اخیر روحانیت از یک سو، و کثرت مراجعه محققان و پژوهشگران به این کتاب ازسوی دیگر، ضرورت انتشار متن منقح و منطبق بر چاپ اول که به رویت مولف محقق رسیده و در عین حال همراه با توضیحات مختصر و مآخذ و منابع و فهارس مربوطه را دو چندان می‌نمود.
این مهم به وسیله استاد سید جواد ورعی – که پژوهشی را در زمینه «اندیشه سیاسی نائینی» نیز انجام داده است – به انجام رسید و در بهار ۱۳۸۲ توسط موسسه بوستان کتاب قم، به محققان و پژوهشگران اندیشه سیاسی اسلام عرضه شده است.
مآخذ، منابع و فهارس تفصیلی و پاره‌ای توضیحات در پاورقی و نیز مقدمه‌ای حاوی زندگینامه علامه نائینی، همچنین نشانه‌های سجاوندی برای فهم آسان‌تر عبارات عمیق و مسلسل وار کتاب، مقابله دقیق چند نسخه چاپی و محور قرار گرفتن چاپ اول به سال ۱۳۲۷ق در بغداد و تصحیح اغلاط فراوان چاپ‌های بعدی؛ از جمله امتیازات این چاپ است.
اخبار مرتبط
