ناتوانی جنسی و دلایل آن
پایگاه خبری و تحلیلی رشد ( roshdnews.ir ) ناتوانی جنسی دقیقاً چیست؟ چرا اتفاق می افتد؟ ربطش به افزایش سن چیست؟
دکتر آستانه ناظری با تأکید بر شایع‌ترین نوع ناتوانی جنسی گفت: «بیشترین برداشت عمومی از ناتوانی جنسی، ناتوانی در نعوظ یا ادامه‌دار نبودن نعوظ است. البته از نظر علمی، انزال زودرس حتی شایع‌تر است، اما مردم معمولاً آن را ناتوانی جنسی نمی‌دانند.»
ناتوانی جنسی در مردان به یکی از موضوعات پر بحث در سال‌های اخیر در ایران تبدیل شده است؛ موضوعی که هرچند تازه نیست اما با عقب‌نشینی خطوط قرمز فرهنگی و افزایش شفافیت اجتماعی، بیش از گذشته به گفتگوی عمومی راه یافته است.
دکتر علی آستانه ناظری، متخصص اعصاب و روان، در گفت‌وگویی که چند سال قبل با عصر ایران انجام داده بود، در این باره توضیحاتی داده که نظر به اهمیت موضوع و بقای مساله، با نوشتاری خبری، بازنشر می شود.
تعریف علمی ناتوانی جنسی
آستانه ناظری در توضیح این پدیده گفت: «تمایلات و رفتارهای جنسی در انسان در چهار حوزه تعریف می‌شود:
۱) میل جنسی یعنی کشش ذهنی و درونی برای ارتباط جنسی،
۲) رفتار تحریکی یعنی آمادگی فیزیکی برای رابطه،
۳) ارضا شدن جنسی،
۴) آرامش ذهنی و جسمی پس از ارضا شدن.»
او تأکید کرد که در میان عموم مردم، ناتوانی جنسی بیشتر در حوزه میل جنسی و رفتار تحریکی شناخته می‌شود. به گفته این متخصص، افراد ممکن است میل جنسی داشته باشند اما به دلیل مشکلات جسمی قادر به برقراری یا ادامه رابطه نباشند.
دکتر آستانه ناظری با تأکید بر شایع‌ترین نوع ناتوانی جنسی گفت: «بیشترین برداشت عمومی از ناتوانی جنسی، ناتوانی در نعوظ یا ادامه‌دار نبودن نعوظ است. البته از نظر علمی، انزال زودرس حتی شایع‌تر است، اما مردم معمولاً آن را ناتوانی جنسی نمی‌دانند.»
او ادامه داد: «در انزال زودرس، مرد پیش از آنکه همسرش به رضایت جنسی برسد، ارضا می‌شود که می‌تواند منجر به نارضایتی جنسی زنان و حتی اعتراض آنها شود. این اعتراضات ممکن است مرد را دچار شرمندگی، استرس و تشدید مشکل کنند. بنابراین استرس می‌تواند خود به عامل تقویت‌کننده ضعف جنسی تبدیل شود.»
سرزنش زنان و اعتماد به نفس مردان
این روانپزشک هشدار داد: «سرزنش از سوی زنان، به‌ویژه بابت انزال زودرس، تأثیر مستقیم بر کاهش اعتمادبه‌نفس مرد دارد. حتی ممکن است به مرور زمان، میل جنسی مرد کاهش پیدا کند. اما در مجموع، ناتوانی در نعوظ برای مردان آزاردهنده‌تر از انزال زودرس است.»
او افزود: «وقتی میل جنسی کاهش می‌یابد، معمولاً مردان ناراضی نیستند زیرا گرایشی به رابطه ندارند. نارضایتی آنها عمدتاً از تهدید احتمالی این وضعیت برای بنیان خانواده ناشی می‌شود.»
سردمزاجی و اختلال میل جنسی
دکتر آستانه ناظری توضیح داد: « ممکن است فرد توانایی نعوظ داشته باشد اما میل جنسی نداشته باشد. این حالت همان سردمزاجی یا اختلال میل جنسی است که در آن میل به رابطه کاهش می‌یابد، هرچند توانایی جسمی همچنان باقی است.»
انواع اختلالات نعوظ و ظرفیت جنسی مردان
او درباره تفاوت‌ها در اختلالات نعوظ گفت: «گاهی مردان کاملاً ناتوان از نعوظ هستند، گاهی هم تحریک‌پذیری آنها دوام کافی ندارد. اغلب مراجعات به کلینیک‌ها از همین نوع دوم شکایت دارند.»
او درباره دفعات رابطه جنسی هم توضیح داد: «مردانی که پس از یک‌بار ارضا شدن دیگر تمایلی به ادامه ندارند، ناتوان جنسی محسوب نمی‌شوند. حداقل انتظار این است که مرد بتواند رابطه را آغاز کند، نعوظ کافی داشته باشد و دچار انزال زودرس نباشد. البته اکثریت مردان انتظار می‌رود که در یک روز بتوانند بیش از یک‌بار رابطه داشته باشند، اما مهم‌تر از تعداد دفعات، تناسب جنسی زوجین است.»
این متخصص تأکید کرد: «در زوج‌درمانی، تمرکز بر ایجاد هماهنگی و تناسب بین زن و مرد است. حتی اگر مردی توانایی بالایی نداشته باشد، اما همسرش هم مثل او باشد، معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌شود.»
دکتر آستانه ناظری با تفکیک علل روانی و وریدی توضیح داد: «ناتوانی روانی از اختلال در فرایندهای مغزی ناشی می‌شود، اما وریدی به مشکل خون‌رسانی مرتبط است. بیماری‌هایی مانند دیابت و مشکلات عروقی می‌توانند نعوظ را مختل کنند. هرچند علت اصلی اغلب موارد، روانی است.»
او افزود: «بیماران ابتدا باید تحت آزمایش‌های عمومی قرار بگیرند تا مشکلات جسمی رد شود و سپس وارد فاز درمان روانپزشکی شوند.»
ریشه‌های کودکی
به گفته آستانه ناظری، ریشه بخشی از ناتوانی‌های جنسی به پیش از بلوغ بازمی‌گردد. او توضیح داد: «نوع رابطه عاطفی پسر با مادر و زنان نزدیک، نقشی کلیدی در ایجاد امنیت روانی دارد. اگر این رابطه آسیب‌دیده باشد، فرد در بزرگسالی ممکن است دچار مشکل شود. در مقابل، اگر رابطه عاطفی سالم باشد، معمولاً در بزرگسالی مشکلات خاصی رخ نمی‌دهد و اگر هم رخ دهد، با مشاوره قابل رفع است.»
تأثیر مواد مخدر و مشروبات الکلی
آستانه ناظری هشدار داد: «اعتیاد به مواد مخدر به‌ویژه خانواده تریاک (تریاک، هروئین، شیره، مورفین) به‌شدت میل و توانایی جنسی را کاهش می‌دهد. مواد روانگردان مانند شیشه و اکس ممکن است در لحظه مهارگسیختگی ایجاد کنند اما میل جنسی واقعی را افزایش نمی‌دهند و در نهایت میل را کاهش می‌دهند.»
آمار شیوع ناتوانی جنسی
این روانپزشک با اشاره به نبود مطالعات مستقل ایرانی گفت: «بر اساس آمارهای جهانی، حداکثر ۱۰ درصد مردان دچار ناتوانی جنسی هستند. گاهی مشکلات زناشویی و عدم تناسب اشتباهاً به‌عنوان ناتوانی جنسی تلقی می‌شوند.»
آستانه ناظری تصریح کرد: «در گذشته هم در طب سنتی به این موضوع پرداخته می‌شد، اما افزایش شفافیت جامعه امروز باعث شده است این موضوع بیش از گذشته مطرح شود. البته ممکن است استرس‌های زندگی مدرن هم در افزایش این مشکل نقش داشته باشد.»
نقش ناتوانی جنسی در طلاق
او درباره ارتباط ناتوانی جنسی و طلاق گفت: «ناتوانی جنسی می‌تواند دلیل مهمی در طلاق باشد. اما گاهی زنان به دلایل دیگر تمایل به جدایی دارند و چون این دلایل در دادگاه قابل‌طرح نیستند، بر ناتوانی جنسی مرد تمرکز می‌کنند.»
آستانه ناظری با اشاره به تفاوت بین زنان سنتی و مدرن گفت: «در فرهنگ سنتی، بسیاری از زنان اهمیت زیادی به رضایت جنسی نمی‌دهند و بیشتر بر محبت، تأمین مالی و نقش پدری مرد تأکید دارند. اما در بخش‌های مدرن‌تر جامعه که زنان تحصیل‌کرده‌تر و مستقل‌تر هستند، موضوع ارضای جنسی اهمیت بیشتری پیدا کرده است.»
او توصیه کرد: «در مواردی که مرد دچار ناتوانی جنسی است، زنان باید از رفتارهای تخریبی پرهیز کنند و بر نقاط قوت همسرانشان تأکید کنند. بهتر است زن و مرد باهم به مشاوران روانپزشک و روانشناس مراجعه کنند و درمان را دوطرفه پیش ببرند، چرا که معمولاً مشکلات زناشویی فراتر از مسائل جنسی است.این نکته را هم نباید فراموش کرد که معمولاً زنی که کارش با شوهرش به این مرحله می رسد، مشکلات دیگری هم با او دارد. مثل میزان محبتی که از او دریافت می کند و یا نوع رابطه او و شوهرش با خانواده هایشان. بنابراین باید درباره همه مشکلات با متخصص حرف بزنند نه صرفاً درباره ناتوانی جنسی مرد.»
رابطه ناتوانی جنسی و سن
دکتر آستانه ناظری در پایان توضیح داد: کسانی که در سنین جوانی، یعنی در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی، فعالیت جنسی خوبی داشته باشند، معمولاً تا پایان عمر هم می تواند فعالیت جنسی اش را حفظ کند. البته این پدیده تا حدی مثل پیرچشمی و افت حافظه در سنین کهولت است. یعنی مردان در سنین پیری، کیفیت و توانایی جنسی شان کمی افت می کند ولی نه در حدی که بتوان آن را مصداق بیماری ناتوانی جنسی دانست.
بنابراین بیش از هر چیز، شیوه زندگی جنسی افراد در دوران جوانی، در رفتارهای جنسی آنها در دوران پیری تاثیرگذار است. در جامعه ما، چون که فعالیت جنسی جوان ها محدود است، ممکن است افراد در سنین بالاتر، افت جنسی محسوسی داشته باشند. اما جدای از این، توانایی ادامه نعوظ در مردان مسن، بیشترین رابطه را با سن آنها دارد.